Πριν από μόλις 70 χρόνια υπήρχαν καταγραμμένες επίσημα στα
ιατρικά βιβλία περίπου 100 διαφορετικές ψυχιατρικές διαγνώσεις. Το 2013,
έφτασαν σε πάνω από 500! Τι συνέβη; Οι πρώτοι ψυχίατροι ήταν τόσο πρωτόγονοι
ώστε να μη γνωρίζουν ακόμη ούτε τα μισά από όσα γνωρίζουμε σήμερα; Η μήπως τα
επαναλαμβανόμενα καθημερινά προβλήματα στη ζωή μας λόγω των όσων μας πληγώνουν,
των απωλειών, των κακών σχέσεων με τους άλλους και τελικά της εικόνας που έχουμε
για τη ζωή μας, τον εαυτό μας και τον κόσμο, έχουν μετατραπεί σε ασθένειες
χωρίς πραγματικά να είναι;
Η ψυχιατρική επιστήμη αλλάζει συνέχεια. Ιδού
μερικές παρωχημένες απόψεις, που στην εποχή τους αποτελούσαν βεβαιότητες μεταξύ
των επιστημόνων, με πολλές από αυτές να επιμένουν μέχρι και σήμερα:
-«Ο αυτισμός προκαλείται από την ψυχρή
συναισθηματική στάση της μητέρας προς το παιδί».
-«Η πορνεία είναι ένα γενετικά καθορισμένο
χαρακτηριστικό».
-«Ο εγκέφαλος είναι ένα μαύρο κουτί για το οποίο
τίποτα δεν μπορούμε να μάθουμε».
-«Ο κόσμος μπορεί να περιγραφτεί πλήρως από τη
χημεία μέσα στον εγκέφαλό μας».
-«Τα ψυχολογικά προβλήματα μπορούν να ελεγχθούν,
αρκεί να υπάρχει ισχυρή θέληση».
-«Οι κακότροπες συμπεριφορές των παιδιών
προκαλούνται από υποκείμενη μανιοκατάθλιψη που θα εκδηλωθεί αργότερα».
-«Κεντρική θέση στη γυναικεία ψυχολογία
καταλαμβάνει ο φθόνος του αντρικού πέους».
Το βασικό λάθος που κάνουμε είναι να
παγιδευόμαστε σε ένα πολύ απλοϊκό τρόπο σκέψης. Ότι κάτι είναι είτε άσπρο είτε
μαύρο. Κάποιοι πιστεύουν, δηλαδή, ότι αν κάποιες από τις 500 διαγνώσεις είναι
οργανικές αρρώστιες, δηλαδή αρρώστιες των κυττάρων, των συνδέσεων ή της χημείας
του εγκεφάλου, τότε και όλες οι άλλες επίσης θα πρέπει να είναι. Και κάποιοι
άλλοι, ότι αν κάποιες από αυτές είναι κοινωνιογενείς, μαθησιακές ή
χαρακτηριολογικές διαταραχές, τότε και πάλι όλες θα πρέπει να είναι έτσι. Αυτό
όμως δεν είναι πολύ έξυπνο…
Ένα μεγάλο χάσμα υπάρχει ανάμεσα στην ψυχολογία,
την ψυχιατρική και τη φιλοσοφία, χάσμα που δεν βοηθά την πρόοδο της επιστήμης. «Θα
μπορούσαμε να βρούμε ιλαρή αν δεν ήταν λυπηρή την παρούσα κατάσταση, όπου ο
ψυχαναλυτής ερμηνεύει και με τον τρόπο αυτό πολλές φορές λύνει ένα υστερικό
σύμπτωμα ενώ δίπλα ο ψυχίατρος ξεπαστρεύει ένα παραλήρημα χορηγώντας μια ειδική
ουσία σε μελετημένες δόσεις και σε ένα τρίτο κτίριο, ο φιλόσοφος ομιλεί περί
της σχέσεως της ψυχής με το σώμα και στη συνέχεια τα τρία αυτά πρόσωπα
στραβοκοιτάζονται και αποφεύγουν ο ένας τον άλλον στην αυλή...» Αυτά έγραφε στα
«Σταυροδρόμια του λαβυρίνθου» ο Κορνήλιος Καστοριάδης περί τα 1980.
Ο κόσμος είναι και ύλη και ενέργεια και πληροφορία. Ο άνθρωπος είναι στη
μοναδική θέση να τον δει και από τα τρία αυτά παράθυρα. Όλα, κοιτάνε στο ίδιο
δωμάτιο. Η επιστήμη στηρίζεται στην αμφιβολία και την αυτοαναίρεση και αυτό δεν
είναι αδυναμία αλλά το θεμελιώδες προτέρημά της. Όλα έχουν να κάνουν με την
προσαρμογή μας σε συγκεκριμένες συνθήκες και τα συμφραζόμενα είναι που
καθορίζουν τη συμπεριφορά μας. Τα
ζωικά είδη, τα νευρικά συστήματα, οι ψυχές μας και οι πολιτισμοί αναπτύσσονται
συμβιωτικά, όπως ο κισσός με τον κορμό ενός δέντρου.
